Mevsim Nedir? Mevsimler Nasıl Oluşur? 4 Mevsimin isimleri Nelerdir?

Mevsim Nedir? Mevsimler Nasıl Oluşur? 4 Mevsimin isimleri Nelerdir?

Mevsim nedir?
Mevsimler Dünyanın güneş etrafında dönmesi sonucunda, gün ve gecelerin uzunluğuna bağlı olarak belirlenen, senenin dört bölümünden her biri. Dönme sonucu ortaya çıkan değişiklik, güneşten alınan ısı miktarının da farklı olmasını doğurur. Mevsimler arası sıcaklık değişmesi, özellikle ılımlı bölgelerde kendisini en fazla gösterirken, ekvatorda bu oldukça azdır. Kutuplar ise daima soğuktur. Ancak sıcaklıkta, mevsimlere bağlı olarak bir değişiklik fark edilir.

Mevsimler hangileridir ?
Yaz Mevsimi
Yaz, en sıcak mevsimdir. Kuzey Yarım Küre’de en uzun günler yazda gerçekleşir. Dünya ısıyı depo ettiği için en sıcak günler genellikle yaklaşık iki ay sonra ortaya çıkar. Sıcak günler Kuzey Yarım Küre’de 21 Haziran ile 22 Eylül arasında, Güney Yarım Küre’de ise 22 Aralık ile 21 Mart arasındadır.
Sonbahar Mevsimi
Sonbahar, yaz ile kış mevsimleri arasındaki mevsimdir. Kuzey yarım kürede Eylül, Ekim ve Kasım; güney yarım kürede ise, Mart, Nisan ve Mayıs aylarına denk gelir. Gündüzler kısalır, geceler uzar. Güneş, erken batar. Daha az ısı ve ışık verir. Serin, yağmurlu ve rüzgarlı günlerin sayısı artar. Kış mevsiminin habercisidir.
Kış Mevsimi
Kış, 4 mevsimden biridir. Aralık , Ocak, Şubat, aylarından oluşur. Bu mevsim mevsimlerin en soğuğu olup hava sıcaklığı eksilere doğru düşer ve bu düşmeyle kar ve yağmur yağışı artar. Türkiye’de kış ilk olarak Kuzey Doğu Anadolu Bölgesi’nde başlayarak batıya doğru ilerler.
İlkbahar Mevsimi
İlkbahar veya ilkyaz, doğa döngüsünde kış ile yaz arasındaki mevsimdir. Kuzey yarım kürede Mart ve Haziran arasıdır. İlkbaharda ağaçlar çiçek açar, hava sıcaklığı artmaya başlar. Bu mevsimde karların erimesi ve bol miktarda yağışların yağması ile su yatakları olan dereler, göller, göletler ve barajlar su ile dolar.Güneş, Güneş Sistemi’nin merkezinde yer alan yıldızdır. Orta büyüklükte olan Güneş tek başına Güneş Sistemi’nin kütlesinin % 99,8’ini oluşturur. Geri kalan kütle Güneş’in çevresinde dönen gezegenler, asteroitler, göktaşları, kuyrukluyıldızlar ve kozmik tozdan oluşur. Günışığı şeklinde Güneş’ten yayılan enerji, fotosentez yoluyla Dünya üzerisindeki hayatın hemen hemen tamamının varolmasını sağlar ve Dünya’nın iklimiyle hava durumunun üzerinde önemli etkilerde bulunur.

Mevsimler Nasıl Oluşur ?
Mevsimler, ekliptik denilen dünyanın güneş etrafındaki yörüngesinin düzlemiyle dünyanın dönme ekseninin yaptığı açı sonucu ortaya çıkar. Bu sebeple dünyanın güneş etrafındaki hareketi sırasında kuzey ve güney yarım kürelerin yönelmesi değişir. 21 Marttan 23 Eylüle kadar kuzey yarım küre, güneye göre güneşe daha dönüktür ve daha çok güneş tarafından ısıtılır. Bu durum 23 Eylül- 21 Mart arasında tersine döner. Böylece kuzey yarım küresindeki mevsimlere 21 Marttan başlayarak aşağıdaki gibi isim verilmiştir: İlkbahar, 21 Mart-22 Haziran; yaz, 22 Haziran-23 Eylül; sonbahar, 23 Eylül-22 Aralık; kış, 22 Aralık-21 Mart. Güney yarım küresinde mevsimlerin sırası tersine olup, ilkbahar 23 Eylül de başlar.

Mevsimler Dünya’nın kendi dönüşünün, güneşin etrafında döndüğü yörünge ile aynı hizada dönmemesinden kaynaklanırlar. Böylece yeryüzünden gök’e bakıldığında güneş dünyanın heryerinde farklı bir yükseklikte gökyüzünden geçer.

“Kuzey-kışı” döneminde dünyanın Güneyküresi güneşe doğru yöneliktir, ve Kuzeyküresi daha az Güneş ışığı alır. “Güney-kışı” döneminde ise dünyanın Kuzeyküresi güneşe yöneliktir ve kuzeyde sıcak mevsimler başlar. Yani dünyanın Kuzeyküresinde Yaz başladığı zaman Güneyküresinde (örneğin Güney Afrika ya da Avustralya’da) kış başlar.

Dünya’nın eksen eğikliği ve yıllık hareketine bağlı olarak dört önemli gün ortaya çıkar. Bu günler mevsim başlangıcı olduğu için “Gündönümü” adı da verilir. 21 Mart ve 23 Eylül Ekinoks tarihleri, 21 Aralık ve 21 Haziran Solsüs tarihleridir.

Gündönümü tarihleri gündüz sürelerinin uzamaya veya kısalmaya döndüğü tarihlerdir. Ekinoks tarihleri ise güneş ışınlarının Ekvator’a dik düştüğü ve bütün Dünya’da gece ve gündüz sürelerinin eşit olduğu tarihlerdir. Eğer eksen eğikliği olmasaydı, Dünya güneş etrafında dolanırken, güneş ışınlarının yere düşme açısı değişmeyecek, sıcaklık değişimleri gerçekleşmeyecek, böylece mevsimler de oluşmayacaktı.

Mevsimler ve Ekinoks Dönenceler

Kuzey Yarımküre -Güney Yarımküre
    İlkbahar 21 Mart-21 Haziran Sonbahar
    Yaz 21 Haziran- 23 Eylül Kış
    Sonbahar 23 Eylül- 21 Aralık İlkbahar
    Kış 21 Aralık- 21 Mart Yaz


Coğrafya konuların arasında yer alan Mevsimler Nasıl Oluşur? konusu oldukça ilgi çekici ve herkesin bilmesi gereken önemli bir husustur. Peki, Mevsimler nasıl oluşur? Mevsimleri oluşmasında etkili faktörler nelerdir?

Gece gündüzün oluşumu ve Mevsimleri oluşumu birbiri ile bağlantılı hareketlerdir. Dünyanın güneşin etrafında yaptığı yolculuğa yörünge denir. Dünya güneş etrafında yörünge üzerinde yolculuğunu gerçekleştirirken gün ve gece sürelerinde farklılıklar meydana gelir. Bu durum sonucunda da her sene 4 mevsim oluşur.
Mevsimler arası sıcaklık değişimleri Ekvator ve Kutup bölgelerinde çok fazla değişmemektedir. Ekvator daima sıcak, kutuplar ise mevsim fark etmeksizin daima soğuktur.


Mevsimler Nasıl Oluşur?
Mevsimleri oluşumunun tanımı tam olarak şöyle yapılır;
“Dünyanın güneş etrafında yaptığı dönüş sonrasında havanın ısınması ve soğuması mevsimleri oluşturmaktadır. Dünya güneş etrafında dönmesi sonucunda bir açı oluşturur. Oluşan açı da bir nevi mevsimlerin oluşmasını sağlar.”
Gündönümü Nedir? 21 Mart ve 23 Eylül Tarihleri Hakkında Bilgi
Dünyada güneşi sürekli dik açıyla alan bölge Ekvator’dur. Dolayısıyla sürekli yaz ayları yaşanır. Dünya’nın eksen eğikliği ve yıllık hareketine bağlı olarak dört önemli gün karşımıza çıkar. Bu günlere mevsim başlangıcı olduğu için Gündönümü adı da verilir.
21 Mart ve 23 Eylül Ekinoks tarihleri, 21 Aralık ve 21 Haziran Solstis tarihleridir. Gündönüm (solstis) tarihleri, gündüz sürelerinin uzamaya veya kısalmaya başladığı; ekinoks tarihleri ise güneş ışınlarının ekvatora dik düştüğü ve bütün dünyada gece ile gündüz sürelerinin eşit olduğu tarihlerdir.

Ekinoks Nedir? Ekinoks Tarihleri Hangileridir
Ekinoks kelime anlamı olarak “Gece ile gündüzün birbirine eşit olduğu tarih” olarak betimlenmektedir. Ekinoks tarihleri;
21 Mart ve 23 Eylül tarihleri: Güneş tam doğudan doğup tam batıdan batar.
Aynı boylam üzerindeki noktalarda güneş sadece ekinoks günlerinde aynı anda doğar ve batar (12 saat ara ile)
Mevsim Değişikliklerinin Sonucunda Neler Yaşanır?

    Bazı canlılar daha sıcak bölgelere göç ederler.
    Tarım ve hayvancılık üzerinde etkisi vardır.
    Çiçekler yaz aylarında canlanırlar.

Mevsim Değişiklikleri Olmasaydı Neler Olurdu?

    Bölgede tek bir iklim görülürdü
    Tarım alanındaki faaliyetler etkilenirdi.
    Sıcağa veya soğuğa bağlı olarak hastalıklar olurdu.

İlkbahar Ekinoksu Nedir? 21 Mart İlkbahar Ekinoksu’nda Neler Oluyor?

İlkbahar Ekinoksu, gündönümü ve ilkbahar mevsiminin habercisi olarak tanımlanır 21 Mart İlkbahar Ekinoksu bugün gerçekleşti ve sıcaklıklar artmaya başladı. Böylece ilkbaharın başlangıcı olmuş oldu. Dünyaca popüler arama motoru Google’da her yıl olduğu gibi yine bu yıl da ilkhabar gündönümünü unutmayarak anasayfasına bir görsel ile doodle hazırladı. Peki, 21 Mart ilkbahar Ekinoksu nedir? 21 Mart ilkbahar Ekinoksu’nda neler oluyor? Hangi olaylar gerçekleşiyor?
21 MART İLKBAHAR EKİNOKSU NEDİR?
21 Mart İlkbahar Ekinoksu’nda güneş ışınları ekvatora dik açı (90 derece) ile gelmektedir. Bu olayla birlikte gece ve gündüz birbirine eşitlenmekte, hem kuzey hem de güney kutbu aynı anda gündoğumu hattına girmektedir.

Böylece gün ışığı, her iki yarımküre arasında eşit olarak paylaşılmaktadır. 21 Mart İlkbahar Ekinoksu ile birlikte Güney Yarım Küre’de geceler gündüzlerden uzun olmaya başlar. Kuzey Yarım Küre’de ise gündüzler gecelerden uzun olmaya başlar. Böylece gün ışığı, her iki yarımküre arasında eşit olarak paylaşılmaktadır.

Sonbahar Ekinoksu Nedir? 21 Mart Sonbahar Ekinoksu’nda Neler Oluyor?

Güneş ışınlarının 21 Mart – 23 Eylül tarihlerinde Dünya’ya dik gelmesine ekinoks denilmektedir. Sonbahar ve ilkbahar ekinoksunun özellikleri birbirinden farklıdır ve bu olay Dünya’nın hem kendi ekseninde hem de Güneş’in etrafında dönmesinin sonucunda oluşmaktadır. Ekinoks Türkçede “gece gündüz eşitliği” olarak karşılık bulmuş Fransızca kökenli bir kelimedir.

Dünya kendi ekseni etrafında dönerken, aynı zamanda Güneş’in etrafında döner. Dünya’nın hareketlerine bağlı olarak gece ve gündüz oluşur. Gece ve gündüz süreleri, yıl içinde sürekli değişkenlik gösterir. Örneğin Türkiye‘de yaz aylarında gündüz süresi oldukça uzunken, kış aylarında gündüz süresi kısalıp geceler uzamaya başlar. İşte gece ile gündüz sürelerinin tüm dünyada eşitlendiği yılda sadece iki gün vardır. Bunlar da 21 Mart ile 23 Eylül ekinoksudur.

Güneş ışınlarının yıl içinde ekvatora dik olarak geldiği 21 Mart tarihi, Güney yarım küre için sonbaharın; Kuzey yarım küre için ise ilkbaharın başlangıcı olarak kabul edilmektedir. Kuzey yarım kürede yaşadığımız için bu tarihi biz “ilkbahar ekinoksu” olarak adlandırırız. Bu tarihten sonra bahar gelir, doğa canlanır. Aynı tarih, Güney yarım kürede yazın bitmesine işaret etmektedir. Bu ekinokstan sonra Güneş ışınları Kuzey yarım küreye daha dik açılarla düşmeye başlar ve buna bağlı olarak sıcaklıklar artar. Güney yarım kürede ise bunun tam tersi olur.

EKİNOKSUN ÖZELLİKLERİ NELERDİR?
(Ekinoks = Gece, gündüz eşitliği) Bu tarihlerden güneş ışınları. Ekvator’a dik gelir ve Aydınlanma Çemberi kutup noktalarından geçer.
Kuzey Yarımkürede 21 Mart ilkbahar, 23 Eylül sonbaharın başlangıcıdır. Güney Yarımkürede ise, 21 Martta sonbahar 23 Eylülde ilkbahar başlar ve şu olaylar yaşanır.
1. Güneş tam doğudan doğup tam batıdan batar.
2. Aynı boylam üzerindeki noktalarda güneş sadece ekinoks günlerinde aynı anda doğar ve batar (12 saat ara ile)
3. Her iki kutup noktasında da Güneş görülür.
4. Gel-git genliği en fazladır.
5. Ekvator’da cisimlerin gölge boyu sıfır olur.
6. Türkiye’de saat 12.00 ‘de oluş gölge boyu cismin boyuna en yakındır.

SONBAHAR EKİNOKSU NEDEN 2 GÜN GECİKİR?
Dünya’nın yörüngesinin elips olmasından dolayı dünya güneşe bazen yaklaşır, bazen güneşten uzaklaşır. Dünyanın güneşe en yakın olduğu tarih 3 Ocak’tır. Buna Günberi (perihel) denir. En uzakta olduğu tarih ise 4 Temmuz’dur. Buna Günöte (afel) denir. Dünya güneşe yaklaşınca güneşin çekim kuvvetinin artmasıyla dünyanın yörüngedeki hızı artar. Dünya güneşten uzaklaşınca güneşin çekim kuvvetinin azalmasıyla dünyanın yörüngedeki hızı azalır.
Bunun sonucunda; Dünya’nın güneşe yakın olduğu dönemde Dünya’nın yörüngedeki hızı arttığından Şubat ayı 28 gün olur. Dünya’nın yörüngedeki hareketi yavaşladığı zaman Kuzey yarımkürede yaz mevsimi yaşandığı zamandır. Dünya güneşten uzaklaştığı dönemde Dünya’nın yörüngedeki hızı azaldığından Kuzey Yarım Kürede yaz mevsimi iki gün daha uzun olmaktadır. Buna karşılık kış mevsimi ise hızın yüksek olduğu bir devreye rastladığından iki gün kısa sürmektedir.

Bu nedenle; Dünya’nın yörüngedeki hızı azaldığından eylül ekinoksu 2 gün gecikmeyle 23 Eylül’de gerçekleşir. Kuzey Yarım Kürede yaz mevsimi Güney yarım Kürede kış mevsimi daha uzundur. Kuzey Yarım Kürede ‘de kış mevsimi iki gün kısa olmaktadır.

Dünya’nın yörüngesinin elips şeklinde olması mevsim sürelerinin farklı olmasında ki temel etkendir.

Dikkat Editör Karoglanin Özel NOTU : Hz.Ali Demiştir ki Namaz Kılarken Şu Sağ ayağımın başparmağını mıh(Çivi) ile yere çakasım geliyor demiştir, yani  sağ ayak pergelin sabit ucunu yani Güneşi Temsil eder, diğer ayak ise, pergelin hareketli ucunu, yani dönen dünyayı temsil eder, ve burada asıl olan yaza giderken de, kışa giderken de Güneşi sağımıza almamız gerektiğidir. Dönüşün yönü uzayda ona göredir, yoksa senin benim duruşuma göre değildir..

Derleme Makalelerim

Konunun Üst Bölümü Internetten ALINTIDIR

Karoglan Makalesi

Raşit Tunca
Schrems, 31.07.2022